За бирото за метрологија

---

За бирото за метрологија

Бирото за метрологија на Република Северна Македонија – БМ е основано врз основа на Законот за метрологија („Службен весник на РМ “бр.55/2002).
Кратка историја:
• Мај 1992, формиран е Сектор за мери и скапоцени метали во Министерството за стопанство,
• Септември 1994, примени како полноправна земја членка во Меѓународната организација за законска метрологија – OIML,
• Април 1995, формиран е Завод за стандардизација и метрологија, со македонскиот Закон за мерните единици и мерила („Службен весник на РМ“ бр.23/95),
• Септември 2001, Заводот за стандардизација и метрологија се трансформира во Служба за стандардизација и метрологија, со измена на Законот за органите на управа,
• Јули 2002, формирано е Биро за метрологија, со новиот хармонизиран Закон за метрологија („Службен весник на РМ“ бр.55/2002).
Бирото за метрологија, орган во состав на Министерството за економија е институција надлежна за имплементирање на:

• Законот за метрологија (“Службен весник на РМ” бр. 55/2002, 120/2009, 136/2011, 6/2012, 164/2013, 41/2014),
• Закон за контрола на предмети од скапоцени метали (“Службен весник на РМ бр. 23/95, 22/2007, 164/2013, 53/2016),
• Законот за возила („Службен весник на РМ“ бр.55/2002, 140/2008 и 3/2011).
  Бирото за метрологија е наследник на поранешната Служба за стандардизација и метрологија, со својство на правно лице. Со Законот за метрологија, што е хармонизиран со европската пракса, дефинирани се повеќе правилници – технички регулативи, со што се операционализира и уредува метролошката инфраструктура. Министерот за економија, на предлог на Бирото за метрологија, во април 2004 год. формира Метролошки совет, составен од научни и стручни членови од областа на метрологијата, кој работи како стручно и советодавно тело на Бирото за метрологија и работи како технички комитет за изготвување на техничката регулатива.
  Мисијата на Бирото за метрологија е да обезбеди одржување и развој на метролошкиот систем на Република Северна Македонија. Под одржување на метролошкиот систем се подразбира остварување и обезбедување на следливоста на мерните единици од SI системот и нивна десеминација до сите корисници во нашата земја, а пред ce во областите дефинирани со Законот и тоа за:
  • заштита на животната средина и природата
  • општа техничка безбедност
  • непречена размена на стоки и услуги
  • постапки пред управни и правосудни органи
  Со остварување на мисијата ќе се постигне одржлив развој на македонското стопанство и индустрија во глобализациски светски трендови. Бирото за метрологија е специјализирана и компетентна независна институција, со применета наука, што го води кон меѓународно признавање на домашната метролошка инфраструктура, како значаен регулатор на техничките бариери во трговијата, односно слободното движење на стоки и услуги. Националната метролошка институција, преку постојани активности во меѓународната соработка, исполнувањето на меѓународните и билатералните договори, обезбедува препознатливост на македонската метролошка инфраструктура на меѓународно ниво со активно членство во европски и меѓународни метролошки организации и институции.
  Примарна цел на Бирото за метрологија е остварување на национални еталони на што поголем број мерни SI единици, а со тоа и обезбедување на следливост во земјата и во светот, што всушност претставува и континуирана задача на Бирото за нивно чување и одржување. Покрај десеминацијата на физичките вредности на што поголем број законски мерни SI единици, подеднакво важна е и десеминацијата на што повеќе знаењата од метрологијата. Со процесот на глобализација и меѓународното поврзување, се поважно станува да се обезбеди меѓусебна доверба на националните метролошки институти и прифаќање на сертификатите што истите ги издаваат (за калибрација, тестирање и оцена на сообразноста на типот на мерилата). Тоа се постигнува пред се со воведување на соодветни системи за квалитет во работа како што е ISO 17025 за лабораториите за калибрација и тестирање, користење на механизамот на “peer assessment” и активно учество во работата на техничките тела на CGPM и EURAMET, како и оцена на системот за квалитет пред потпишување на соодветни договори и аранжмани. Имплементацијата на ISO 17025, покрај остварувањето на националните еталони е важен чекор и во меѓународното признавање на нашите национални еталони, сертификатите за калибрација/тестирање и резултатите добиени од мерењата, а со тоа и признавање на домашната инфраструктура, базирана на дисперзираниот модел.

Секундарна цел (традиционална и важна) е обезбедување на имплементација, во најголема можна мера, на инспекциските активности (верификација на мерила, метролошки и експертски надзор) и сертификациските активности (оцена на сообразноста тип на мерила и (хомологација) на возила, сертификација на референтни материјали), што произлегуваат од неговата законска рамка.
Истотака важна цел е и градењето на започнатиот партнерски договорен однос со субјектите од метролошката инфраструктура, со кои се дефинираат, на недескриминаторски начин, меѓусебните права и обврски. Бирото за метрологија ја врши својата работа непристрасно за сите корисници:

• непосредни, како што се лабораториите за калибрација и тестирање, инспекциските тела за верификација на мерилата, граѓаните – корисници на мерила од масовен карактер (водомери, мерила на електрична и топлотна енергија и други), односно секаде каде што се јавува конфликт на интереси, при употреба на мерила;
• посредни корисници, како што се научните институции, потрошувачите, индустријата и државните органи.
  Бирото се залага ефикасно да ја обезбеди бараната услуга на корисниците, во најкус можен рок, по разумна цена, што ќе е конкурентна на меѓународниот пазар, а пред се во регионот и ЕУ. Со транспарентно работење и имплементирање на техничка регулатива, што се потпира на законодавството на ЕУ, се обезбедува компетентност и доверба кај домашните корисници и странските инвеститори, кон што придонесува и едноставна процедура за прифаќањето на сертификатите за оцена на сообразноста од ЕУ.

Како административно државно тело, Бирото за метрологија ги почитува принципите на државните органи, дефинирани со Законот за организација и работа на органите на државната управа и Законот за државни службеници, а со воведувањето на систем за квалитет и во работата и неговата постепена трансформација од административно тело во научна институција. За таа цел ќе се применуваат принципите, дефинирани со соодветните национални, европски и меѓународни стандарди, односно:
експертиза, професионализам и висока стручност во работењето, некомерцијалност и достапност на научните сознанија во метрологијата, застапување на јавни интереси и транспарентност, доброволен карактер на партнерството и договарањето, обезбедување на независност во работењето и одлучувањето, непристрасност во водење на постапки за овластување, хармонизација и еквивалентност на процедурите за калибрација и оцена на сообразноста со европските и меѓународните стандарди и прописи.
Работен простор
Бирото располага со простор на бул. Јане Сандански 109 а, поделен во два дела:
административен, од 450 m2 на први кат, доволен за административните функции што ги врши и лабораториски, во две подрумски нивоа, од по 600 m2, доволен за изведување на калибрациони активности во лабораториите.
Опрема
Бирото за метрологија располага со софистицирана метролошка опрема за девет национални лаборатории, подржана со информатичка опрема, обезбедена преку ЕУ и ИПА проекти, која е одлична база за калибрација и тестирање на еталони и мерна опрема.
Вработени
Кадровската база на Бирото ја сочинуваат 32 административни службеници, од кои половината се инженерски стручен кадар.
Потреба за развој
Бирото за метрологија, за остварување на својата мисија, има потреба од одржлив планиран развој, затоа што со своето работење:

• Придонесува кон развојот на техничката инфраструктура;
• Придонесува кон подобрување на квалитетот на производите и услугите, како фидбек од процесите на контрола;
• Ја подобрува и обезбедува рамноправноста во конкуренцијата, со својата подршка на инфраструктурата за квалитет, а како контролен механизам учествува во попречувањето на зафаќање доминантни позиции на пазарот;
• Помага во глобализацијата на стопанството, затоа што потенцијалот односно развиеноста на метролошката инфраструктура влијае, со геометриска прогресија, во економските структури на општеството.

Програмски задачи на Бирото за метрологија како носител на метролошката инфраструктур

1. Стратешки:

• Развој и имплементирање на политиката за националната метролошка инфраструктура,
• Обезбедување на услови во лабораториите на БМ за остварување и признавање на национални еталони,
• Членство на CGPM на Метарската конвенција (Генералната конференција за тегови и мери),
• Членство во Европска организација за законска метрологија- WELMEK,
• Членство во EURAMET- Европска организација за метрологија и оформување на CMC (калибрациони и мерни можности) табели, на што поголем број еталони од нашите национални лаборатории,
• Учество во EMPIR (Европски проекти за истражување и иновации во метрологијата) проекти,
• Промовирање и примена на дисперзираниот модел на метролошката инфраструктура, особено за оние големини на мерните единици, за кои постои интерес и капацитет кај останатите субјекти од метролошката инрфаструктура, особено за референтните материјали, метрологијата во радиоактивните зрачења, метрологијата во клиничката биохемија и друго,
• Севкупна подршка на научните институции во остварувањето и достигнувањето на нивото на национални еталони, за кои БМ нема можности, како резултат на примената на дисперзивниот модел на развој на метролошката инфраструктура,
• Активно учество и лидерство во областа на инфраструктурата за квалитет, заедно со другите столбови на инфтаструктурата за квалитет на ИАРСМ и ИСРСМ.

2. Управување со системот за квалитет

• Одржување на воспоставениот систем за квалитет, согласно барањата на стандардот MKС EN ISO/IEC 17025 во Лабораторискиот центар на БМ, односно MKС EN ISO/IEC 17020, за верификационите активности,

• Континуирана обука на персоналот за управување и одржување на системот за квалитет.

3. Управување на човечки ресурси

• Континуирано обезбедување на високостручен и обучен технички персонал за работа во лабораториите за калибрација и тестирање,

• Спроведување на програма за практична обука во БМ и специјализирана кај производителите на мерната опрема, што е инсталирана во лабораторискиот центар

4. Управување на финансиски ресурси

• Примена на европската пракса за презентирање на Бирото за метрологија како независна, во однос на компетентноста и специјализирана институција за метрологија, пред домашната и надворешната метролошка инфраструктура,

• Обезбедување на соодветна структура и ИТ подршка за управување со финансиските ресурси,
• Воведување на реално и наменско планирање на финансиските ресурси без какви и да било влијанија од политичките институции, за да се добијат реални параметри потребни за натамошни развојни проекти.

5. AQUIUS и транспозиција на европското законодавство

• Транспозиција на ЕУ директивите за метрологија во подзаконски акти

6. Комуникација

• Внатрешен и надворешен проток на информации, дефиниран, пред се со воведениот систем за квалитет и веб страната,

• Интерактивно информирање и зајакнување на јавната свест за метрологијата, мултимедија, веб страница и друго,
• Обезбедување на услови за непречено функционирање на протокот на информации (одржување, софтверска подршка и усовршување на ИТ системот во БМ).

7. Превенција

• Вклучување на потенцијалот на високообразовните институции, поврзани со метрологијата за наменска едукација, обука и специјализација на кадрите на националните лаборатории во БМ и персоналот на метролошките лаборатории од инфраструктурата,

• Воспоставување на тесна соработка со техничките научни и високообразовни институции (технички факултети, природни науки и други) на Универзитетите во земјава, со потпишување на меморандуми за соработка за заеднички научни и едукативни проекти за дипломски, постдипломски и докторски теми, во метролошките лаборатории на БМ и метролошките лаборатории на научните институции,
• Организирање на обуки и работилници за субјектите на метролошката инфраструктура, за трансфер на информации и подигање на нивото на знаења,
• Примена на разни форми на дијалог за добра координација меѓу сите корисници на метролошката инфраструктура.